Cổng đá ong là một trong những biểu tượng kiến trúc truyền thống tiêu biểu của làng quê Bắc Bộ Việt Nam. Được xây dựng từ loại đá ong có màu nâu đỏ đặc trưng, cổng mang vẻ đẹp mộc mạc nhưng không kém phần uy nghi, gợi nhớ về những giá trị văn hóa sâu sắc của cha ông.
Đá ong là loại vật liệu tự nhiên, hình thành từ quá trình phong hoá đất bazan, có độ bền cao và khả năng chịu đựng tốt trước tác động của thời tiết. Qua bàn tay khéo léo của các nghệ nhân, từng khối đá vô tri đã trở thành những trụ cổng vững chãi, được chạm khắc tinh tế với các hoa văn, câu đối, hình tượng linh vật như rồng, phượng, nghê… tượng trưng cho sự linh thiêng, thịnh vượng và bình an.
Cổng thường có ba lối đi – biểu tượng của “tam môn” trong tư tưởng Nho – Phật – Đạo, thể hiện sự giao thoa giữa trời – đất – người, giữa hiện tại và quá khứ. Không chỉ là lối dẫn vào đình, đền, chùa hay nhà thờ họ, cổng đá ong còn là ranh giới thiêng liêng giữa không gian đời thường và nơi linh thiêng, thể hiện sự tôn kính tổ tiên và niềm tự hào về cội nguồn.
Ngày nay, giữa nhịp sống hiện đại, hình ảnh cổng đá ong vẫn là điểm nhấn đầy hoài niệm, nhắc nhở chúng ta gìn giữ những nét đẹp truyền thống. Đó không chỉ là một công trình kiến trúc, mà còn là một phần ký ức, một biểu tượng văn hoá cần được bảo tồn và trân trọng.